Honduras Πραξικόπημα

Μπορεί να νομίζαμε ότι είχε ξεχαστεί πια, αλλά η παλιά τέχνη του στρατιωτικού πραξικοπήματος έλαμψε ξανά στη Λατινική Αμερική, αυτή τη φορά στην Ονδούρα. Στις 28/6 οι στρατιωτικοί έστρεψαν τις κάνες στον νόμιμο πρόεδρο της χώρας Μανουέλ Σελάγια, τον απήγαγαν με τις πιτζάμες και τον έβγαλαν από τη χώρα. Μετά σχημάτισαν 'ντε φάκτο κυβέρνηση' με επικεφαλής τον Ρομπέρτο Μιτσελέτι και άρχισαν να 'αναστέλλουν' ελευθερίες και δικαιώματα. Μάλλον όμως δεν είναι τόσο εύκολο όσο περίμεναν. Όλη την εβδομάδα δεν σταμάτησαν οι διαδηλώσεις εναντίον των πραξικοπηματιών παρά το στρατιωτικό νόμο και την απαγόρευση κυκλοφορίας. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις κάλεσαν σε γενική απεργία, ενώ το πρώτο μέτρο της ντε φάκτο κυβέρνησης ήταν να εκδώσει εντάλματα σύλληψης για 25 στελέχη οργανώσεων.


Την Τετάρτη η δικτατορία αποφάσισε ν' αναστείλλει τα άρθρα του Συντάγματος που προστατεύουν ατομικές ελευθερίες και όξυνε την καταστολή με δακρυγόνα, ελικόπτερα και σφαίρες. Ταυτόχρονα συλλαμβάνει ξένους δημοσιογράφους και παρεμποδίζει με κάθε τρόπο τη μετάδοση ειδήσεων. Στην Τεγκουσιγκάλπα οι διαδηλωτές ήταν περίπου 50.000 ενώ οι αντιστάσεις επεκτείνονται και στις άλλες μεγάλες πόλεις, όπως περιγράφουν στελέχη οργανώσεων που βρίσκονται στην παρανομία.

Τι όμως επεδίωκε ο Μανουέλ Σελάγια που ενόχλησε τους πραξικοπηματίες;

Όπως εξηγεί η Wendy Cruz, από την οργάνωση Via Campesina της Ονδούρας, ο Σελάγια 'άνοιγε μια χαραμάδα για αληθινή συμμετοχή του λαού” με την τοποθέτηση της τέταρτης κάλπης στις εκλογές, δηλαδή ένα δημοψήφισμα σχετικά με τη σύγκληση συντακτικής συνέλευσης και την αλλαγή του Συντάγματος.


Οι 13 περίπου οικογένειες που μονοπωλούν την οικονομική και πολιτική εξουσία στη χώρα, ελέγχουν επίσης και το ανώτατο δικαστήριο που δεν ενέκρινε το δημοψήφισμα. Αυτή ήταν και η τυπική δικαολογία για το πραξικόπημα, σε μια προσπάθεια να του δώσουν νομική κάλυψη μέσω δικαστικών αποφάσεων. Όμως μπορεί μια δικαστική απόφαση να είναι ισχυρότερη από εκλογές και δημοψήφισμα; Το πιο περίεργο της ιστορίας είναι ότι οι πραξικοπηματίες ανήκουν στο ίδιο κόμμα με τον εκλεγμένο πρόεδρο, παρότι εκπροσωπούν διαφορετικά κέντρα εξουσίας, τα πιο 'παραδοσιακά'. Σε καθεστώτα τόσο ολιγαρχικά, ακόμα και η παραμικρή απόπειρα εκσυγχρονισμού κινδυνεύει να θεωρηθεί 'κόκκινος δάχτυλος του Τσάβες'. Είναι ο νέος 'μπαμπούλας' της δεξιάς σε όλη τη Λατινική Αμερική, το κακό παράδειγμα που παρασύρει τις κυβερνήσεις στο στραβό δρόμο της φιλολαϊκής πολιτικής. Το σύνθημα του πραξικοπήματος συνοψίζεται από τις δεξιές εφημερίδες στο “όχι στους εκλογικούς δικτάτορες Τσάβες, Μοράλες, Ορτέγα, Σελάγια”.

Πολλές χώρες απέσυραν τους πρεσβευτές τους από την Ονδούρα, όπως η Ισπανία και η Γαλλία, και μέχρι στιγμής καμία δεν αναγνώρισε την 'ντε φάκτο κυβέρνηση'. Καθώς είναι πασίγνωστος ο ρόλος των στρατιωτικών υπηρεσιών των ΗΠΑ στις δικτατορίες της Αμερικής, από την πρώτη στιγμή όλοι περίμεναν τις αντιδράσεις του Ομπάμα, που τελικά καταδίκασε το πραξικόπημα. Ωστόσο, η Ονδούρα είναι από παλιά το κέντρο στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στην περιοχή. Την περίοδο της σαντινιστικής επανάστασης στην Νικαράγουα και του εμφυλίου, η Ονδούρα χαρακτηριζόταν το 'αεροπλανοφόρο' των ΗΠΑ. Εκεί εκπαιδεύονταν και από εκεί εξορμούσαν τα μισθοφορικά 'τάγματα θανάτου' των Κόντρας, που ρήμαζαν τα χωριά και χρηματοδοτούνταν από το εμπόριο ναρκωτικών, όπως αποκαλύφθηκε σε πολιτικό σκάνδαλο τη δεκαετία του '90. Επίσης στην Ονδούρα υπήρχαν κέντρα επιχειρήσεων εναντίον των ανταρτών του Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί στο Σαλβαδόρ. Όπως αποκαλύπτουν εναλλακτικά δίκτυα πληροφόρησης, ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων και του πραξικοπήματος, Ρομέο Ορλάντο Βάσκες, σπούδασε στην διαβόητη SOA (School of Americas) τουλάχιστον δύο φορές, το 1976 και το 1984. Ο αρχηγός της Αεροπορίας, πτέραρχος Λουίς Πρίνσε Σουάσο, επίσης έκανε 'μετεκπαίδευση' το 1996, στη λεγόμενη “σχολή των βασανιστών”. Όμως οι ΗΠΑ δεν κάλυψαν τους πραξικοπηματίες, έστω και με τη “χλιαρή” όπως χαρακτηρίστηκε αντίδρασή τους, ενώ η Διεθνής Τράπεζα πάγωσε τις πιστώσεις προς την Ονδούρα ώσπου ν' αποκατασταθεί η δημοκρατική τάξη. Πιθανότατα, ο κύριος μοχλός του πραξικοπήματος είναι η πανίσχυρη ολιγαρχία που δεν είναι διατεθειμένη να κάνει το παραμικρό βήμα προς μια πιο ορθολογική διαχείριση. Θεωρούν προδότη τον Σελάγια, διότι ενώ εκλέχτηκε με τη σημαία τους, προσέγγισε τις χώρες της ALBA (Βενεζουέλα, Νικαράγουα, Κούβα κλπ) και υποστήριξε ότι κανένας άλλος δεν προσφέρθηκε να βοηθήσει στον αγώνα του κατά της φτώχειας λέγοντας “οι πλούσιοι δεν δίνουν τα λεφτά τους”

Ο εξόριστος πρόεδρος υποστήριξε τους διαδηλωτές και ανακοίνωσε ότι θα επιστρέψει άμεσα στην Ονδούρα. Η ιστορία έχει πολλά κοινά με το πραξικόπημα του 2002 στη Βενεζουέλα και οι εξελίξεις θα είναι γρήγορες.


10/07/2009


Συνεχίζονται οι δονήσεις από το πραξικόπημα στη μικρή Ονδούρα και είναι αισθητές σε όλη την Κεντρική και Νότια Αμερική σε τρία επίπεδα: στο εσωτερικό, όπου συνεχίζονται οι αντιδικτατορικές διαδηλώσεις, στο διεθνή χώρο της διπλωματίας και τέλος στο πεδίο των πολιτικών αναλύσεων όλης της ηπείρου.

Παρά τις “αναστολές” ελευθεριών η αντίσταση δυναμώνει. Στις 5/7 πρωτοφανές πλήθος κύκλωσε το περικυκλωμένο από στρατό αεροδρόμιο, περιμένοντας το αεροπλάνο που έφερνε πίσω τον πρόεδρο Σελάγια. Οι στρατιωτικοί δεν επέτρεψαν την προσγείωση, κλείνοντας την πίστα με στρατιωτικά οχήματα. Το κράτος δολοφόνησε δύο διαδηλωτές και η οργή ξεχείλισε παρόλο το κουκούλωμα. Οι εφημερίδες “μακιγιάρισαν” τη φωτογραφία του νεκρού σβήνοντας το αίμα στο κεφάλι και στο στήθος του. Στις επόμενες διαδηλώσεις συμμετείχε η σύζυγος του εξόριστου προέδρου υποστηρίζοντας έμπραχτα το κίνημα.


Στο διπλωματικό πεδίο η δικτατορία φαίνεται απομονωμένη. Πρώτη φορά τέτοια διεθνής ομοφωνία στην καταδίκη πραξικοπήματος. Ο Οργανισμός Αμερικάνικων Κρατών απέπεμψε την Ονδούρα. Ο πρόεδρος της Γ.Συνέλευσης του ΟΗΕ Miguel D'Escoto συνόδευε τον Σελάγια στο αεροπλάνο που επιχείρησε να προσγειωθεί, ταξιδεύοντας από ...Ουάσινγκτον(!) όπου συνομίλησε με τη Χίλαρι Κλίντον. Οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν τους πραξικοπηματίες, ενώ ο Ομπάμα στη Μόσχα έκανε πρωτάκουστες για Αμερικανό πρόεδρο δηλώσεις. Ο πρόεδρος της Κόστα Ρίκα μεσολαβεί στις διαπραγματεύσεις για λύση.


Αν καίγεται το σπίτι του γείτονα, θα καεί και το δικό σου. Η αριστερά της αμερικανικής ηπείρου προσπαθεί να βγάλει συμπεράσματα ενώ τα “παράδοξα” είναι πολλά. Τι έκανε ο δεξιός Σελάγια για να τον ανατρέψουν οι δικοί του; Τι σχέση έχουν οι ΗΠΑ με τους πραξικοπηματίες; Είναι ειλικρινής η καταδίκη του πραξικοπήματος από τις ΗΠΑ ή είναι υποκρισία όπως παλιότερα με τον επίσης απαχθέντα πρόεδρο της Αϊτής, Αριστίντ;


Ο γαιοκτήμονας Σελάγια, δεξιός από κούνια με φήμη 'κομμουνιστοφάγου', ανήκει σ' ένα από τα δύο ομοειδή κόμματα της χώρας, η οποία ανταποκρίνεται απολύτως στο χαρακτηρισμό “Μπανανία”(Banana republic), επινόηση του συγγραφέα Sydney Porter(1862-1910). Από το 1902 ήταν στο έλεος της United Fruit Co. που τροφοδοτούσε τον κόσμο με μπανάνες.(Σήμερα έχει μετεξελιχθεί στην Chiquita). Το 2005, η μόνη διαφορά του Σελάγια ήταν η εναντίωση στη θανατική ποινή και στην αυθαιρεσία της αστυνομίας ως λύση κατά της εγκληματικότητας. Ωστόσο ταξικά συνδικάτα, αγρότες και φοιτητές, με συμμετοχή της Θεολογίας της Απελευθέρωσης και της επαναστατικής αριστεράς, δημιούργησαν ενωτικές μορφές πάλης, όπως το “Λαϊκό Μπλοκ”. Το 2008 μεγάλες απεργίες παρέλυσαν τη χώρα. Ο Σελάγια αποφάσισε αυξήσεις μισθών, έλεγχο στις τιμές φαρμάκων και αναζήτησε οικονομική στήριξη από αριστερές κυβερνήσεις. Από τη Βενεζουέλα πήρε πετρέλαιο με ευνοϊκούς όρους. Τότε έχασε την υποστήριξη του Κονγκρέσου και πρότεινε δημοψήφισμα για Συντακτική Συνέλευση.


Καθώς οι ΗΠΑ έχουν παράδοση στη διοργάνωση πραξικοπημάτων, κυκλοφορούν πολλά σενάρια για την ανάμιξή τους. Φυσικά είναι πολύ πιθανό όμως δεν είναι αναγκαίο. Μία ολιγαρχία μπορεί να κάνει πραξικόπημα και χωρίς την υποστήριξη του Ομπάμα αυτοπροσώπως, ο καπιταλισμός στηρίζεται σε σχέσεις παραγωγής δεν λειτουργεί με αυτοκράτορες. Στην Ονδούρα υπάρχει μία τάξη που αρνείται να μειωθεί η εξουσία της και θα την υπερασπίζει ακόμα και με τα όπλα, με ή χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ. Η παλιά πάθηση των αριστερών αναλύσεων να εξηγούν τα πάντα με τις βουλές του Αμερικανού προέδρου οδηγεί σε περιττές συνομωσιολογικές εικασίες, παραβλέποντας ότι σε κάθε “μικρή” χώρα υπάρχουν ορισμένοι που κερδίζουν σε βάρος των πολλών. Η αντίληψη για 'αδύναμα' κράτη καταπιεσμένα από 'ισχυρά” οδηγεί σε λανθασμένες ομογενοποιήσεις στο εσωτερικό των κρατών και παραβλέπει τις αντιθέσεις τόσο στα 'ισχυρά' όσο και στα 'αδύναμα' κράτη.