Brasis

Οι Βραζιλίες στον άγριο καπιταλισμό που καλπάζει πάνω σε ερείπια ανθρώπων.


Ο επισκέπτης της Βραζιλίας σοκάρεται βλέποντας απίστευτη φτώχεια. Το ίδιο δείχνουν πολλές ταινίες και βιβλία. Όμως κάτι που δεν φαίνεται με πρώτη ματιά, ούτε αποτελεί συχνό θέμα της τέχνης και της δημοσιογραφίας, είναι ο απίστευτος πλούτος που παράγεται αναπαράγοντας την τόσο συγκλονιστική φτώχεια.

Η δικτατορία της Βραζιλίας είχε δύο συνθήματα ιδιαιτέρως...“εμπνευσμένα”: το “Μπροστά, Βραζιλία!” και “Σ' όποιον δεν του αρέσει να φύγει”.
Η Βραζιλία ανήκει σε ορισμένους που καλλιεργούν αυτή την ιδέα προόδου μαζί με το αίσθημα κατοχής που αποκλείει. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα που διάφοροι “δείκτες” εντυπωσιάζουν: 9,5% οικονομική αύξηση, 10η βιομηχανική δύναμη στον κόσμο, υπερεπάρκεια σε ενέργεια και πετρέλαιο, από τα μεγαλύτερα πλεονάσματα εξωτερικού εμπορίου, τέταρτη δύναμη σε μεταλλεύματα, τεράστια αποθέματα πρώτων υλών, άφθονη και πάμφθηνη εργατική δύναμη. Το τέλος της διακυβέρνησης Λούλα συμπίπτει με μέρες δόξας. Θα είναι πρώτη χώρα στη Λατινική Αμερική που θα φιλοξενήσει ολυμπιακούς αγώνες το 2016. Το 2014 το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου.

Υπάρχουν πολλές Βραζιλίες. Τα ΜΜΕ, οργανισμοί, στατιστικές υπηρεσίες κλπ χωρίζουν τη Βραζιλία σε 5 τάξεις που τις ονομάζουν Α,B,C,D,E.
Η πρώτη-πρώτη Βραζιλία είναι 19 εκατομμύρια (10,42% του πληθυσμού) που διαθέτουν το 44 % του «εθνικού» εισοδήματος.
Στις μεγάλες εταιρείες του Σάο Πάουλο, ο μισθός ενός διευθυντή κυμαίνεται από 15400 μέχρι 23000 δολάρια!! (αυτή η ελίτ είναι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, από τα 190 συνολικά). Πολύς πλούτος για λίγους. Εντελώς συγκεκριμένες εταιρείες (και άνθρωποι) κατέχουν κυριολεκτικά τη Βραζιλία. Είναι αλήθεια ότι στα χρόνια της προεδρίας του πρώην μεταλλεργάτη συνδικαλιστή Λούλα αυξήθηκε η μεσαία τάξη, η C. Ενώ το 2003 αποτελούσε το 37,56 % έφτασε στο 49.22 % και διαθέτει το 46 % του εισοδήματος. Επίσης είναι αλήθεια ότι με τη συγχώνευση δύο εταιρειών (Aracruz-Votorantim) φτιάχτηκε η μεγαλύτερη στον κόσμο εταιρεία χαρτιού, ο κυριότερος καταστροφές γης μέσω των ευκαλύπτων και απηνής διώκτης των Ακτημόνων Εργατών Γης του MST που διεκδικούν γη για τη διατροφή τους. Σήμερα η μία Βραζιλία δανείζει το ΔΝΤ αντί να δανείζεται, ενώ ‘δεν έχει’ χρήματα για δημόσια σχολεία.

Μια διαφορετική Βραζιλία 70 εκατομμυρίων ζει στην απόλυτη φτώχεια, ενώ 30 εκατομμύρια βρίσκονται στον πάτο, στην τάξη Ε, και μοιράζονται μόλις το 2% του εθνικού εισοδήματος.

Υπάρχουν κι άλλες Βραζιλίες. Η Βραζιλία των ιθαγενών που τους σφάζουν οι καταπατητές για να παράγουν ‘πρόοδο’ με σόγια, ρύζι, ζάχαρη, ευκάλυπτο ή ενέργεια. Η πείνα στα Βορειοδυτικά, η Βραζιλία των παραγκουπόλεων είναι άλλος πλανήτης και άλλος οι κάτοικοι στις παρόχθιες ζώνες που πνίγονται από τα υδροηλεκτρικά φράγματα της ανάπτυξης.
Το ηγεμονικό 10% αδυνατεί να πετύχει δύο πράγματα ταυτόχρονα: να αυξάνει τα πλούτη του και να δημιουργήσει κοινωνική συνοχή και μεγαλύτερη ομοιογένεια.

Μετά την κρίση του 2008, σε 3-4 μήνες διπλασιάστηκε ο δείκτης τιμών του χρηματιστηρίου. Βοήθησε η ‘έκτακτη ενίσχυση’ για τραπεζίτες, αγροτοβιομήχανους και μεταλλευτικές. Δύο τράπεζες συγχωνεύτηκαν φτιάχνοντας γίγαντα με 55.000 υπαλλήλους, τη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα όλης της Αμερικής. Η κρατική τράπεζα ανέβασε τα ήδη ψηλά επιτόκια (15%), ενώ σε όλον τον κόσμο τα μείωναν κοντά στο 1%. Το ‘90 η ανάπτυξη (και η κερδοφορία) γινόταν με σκανδαλώδες ξεπούλημα κρατικών εταιρειών, την επόμενη δεκαετία συνέχισε με κρατικο-ιδιωτικές συνεργασίες. Η «κρατική τράπεζα ανάπτυξης της Βραζιλίας», BNDES, είναι ο κύριος φορέας μετάγγισης δημοσίου χρήματος σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Παράδειγμα η πρόσφατη δημιουργία γίγαντα πετροχημικής βιομηχανίας. Η «κρατική» Petrobras και η ιδιωτική Oderbecht, συγχωνεύουν δύο άλλες εταιρείες. Η κρατική βάζει 2,5δις και η ιδιωτική 1 δις. Ωστόσο το 51% των μετοχών πάει στην ιδιωτική!! Μελετώντας τη Βραζιλία προκύπτει ένα συμπέρασμα: Ούτε το ‘περισσότερο κράτος’, ούτε η ‘εθνική ανεξαρτησία’, ούτε η ‘οικονομική ανάπτυξη’ δεν συνεπιφέρει μεγαλύτερη κοινωνική δικαιοσύνη και μείωση των ανισοτήτων.
Αλλά τι σημαίνει ‘ανεξάρτητη’ εθνική οικονομία, έχει νόημα η διάκριση ‘ντόπιου’ και ‘ξένου’ κεφαλαίου; Τι είναι η Oderbecht που καταληστεύει το γειτονικό Εκουαδόρ; Και η πετρελαϊκή PetroBRAS (αποκαλούμενη PetroSOROS λόγω μετοχών του γνωστού καπιταλιστή) με 35% των μετοχών στο βραζιλιάνικο κράτος και το 65% στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, που καταστρέφει δάση και ανθρώπους σε Βολιβία, Κολομβία κι αλλού με εργοστάσια σε 15 χώρες; Οι γεννημένοι στη Βραζιλία καλλιεργητές σόγιας που έχουν αγοράσει τη μισή Παραγουάη, πού είναι 'ντόπιοι” και πού είναι 'ξένοι”;

Στις εκλογές του 2010, η ευνοούμενη του Λούλα υποψήφια του Εργατικού Κόμματος για την προεδρία είναι η Ντίλμα Ρουσέφ. Η συμμετοχή της σ’ ένοπλη επαναστατική οργάνωση την περίοδο της δικτατορίας, κάθε άλλο παρά εγγυάται τη σημερινή τοποθέτησή της στο πλευρό των αδικημένων. Ως υπουργός της περιβόητης ανάπτυξης, εξυπηρέτησε στην εντέλεια τα συμφέροντα του πιο μεγάλου κεφαλαίου. Στις εκλογές επιχειρεί να εκφράσει τη μεσαία τάξη και τους εξαθλιωμένους. Δεν φαίνεται να το πετυχαίνει εκτός εάν το αποφασίσει ένας πανίσχυρος παράγοντας των βραζιλιάνικων εκλογών που λέγεται GLOBO TV, η τηλεόραση με απίστευτη δύναμη.

Η δεξιά, ανασυγκροτημένη, μπαίνει επιθετικά στο σκηνικό. Τι σημαίνει ‘δεξιά’; Χαρακτηριστικό είναι κάτι που παίρνει διαστάσεις σε όλη τη Λατινική Αμερική. Μεγάλοι οικονομικοί παράγοντες, ιδιοκτήτες μεγαθηρίων, κατεβαίνουν οι ίδιοι στην πολιτική διεκδικώντας πολιτικά πόστα. Η ήδη στενότατη σχέση της πολιτικής εξουσίας με το κεφάλαιο πρέπει να γίνει αμεσότερη και συστηματική.

Η αυτοπροσδιοριζόμενη αριστερά, -και οι αγώνες των καταπιεσμένων-, δίχως πλέον τις παλιότερες ‘αντιιμπεριαλιστικές’ λύσεις και μπαμπούλες τύπου ΔΝΤ, αδυνατούν να δώσουν ολοκληρωμένες απαντήσεις στα νέα φαινόμενα, καθώς κατέρρευσε ο άλλοτε διαχωρισμός σε ‘πλούσια’ και ‘φτωχά’ έθνη ενώ δυναμώνει η σύγκρουση κεφάλαιου-εργασίας.