ΒΡΑΖΙΛΙΑ: Τέλος εποχής, αμηχανία για το μέλλον
Εφημερίδα ΕΠΟΧΗ.
- Γράφτηκε από τον/την Κρίτων Ηλιόπουλος
Οι εκλογές στη Βραζιλία της περασμένης Κυριακής δείχνουν να επιβεβαιώνουν το αργό και επώδυνο τέλος μιας εποχής, για όλη τη Λατινική Αμερική, και τη δυστοκία, την αμηχανία και την αγωνία για την επόμενη.
Το 41% ψήφισε πάλι για πρόεδρο την Ντίλμα Ρουσέφ και το ιστορικό Εργατικό Κόμμα (ΡΤ), όχι πλέον με ελπίδα αλλά με φόβο. Τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα έχουν τη βεβαιότητα ότι οι αντίπαλοι της Ρουσέφ θα είναι πολύ χειρότεροι. Ωστόσο, το ΡΤ έχασε αρκετά. Καταρχάς έχασε σε απόλυτους αριθμούς, 4 εκατομμύρια ψήφους που όμως δεν πήγαν σε κανέναν από τους αντίπαλους αλλά οι περισσότεροι πήγαν σε αποχή, λευκά και άκυρα. Το συμπέρασμα βγαίνει από τα ποσοστά και τις ψήφους του δεύτερου και του τρίτου κόμματος, το PSDB με τον Αέσιο Νέβες και το PSB με τη Μαρίνα Σίλβα. Και τα δύο κόμματα, με σαφώς δεξιές πολιτικές θέσεις, πήραν περίπου τα ίδια ποσοστά και αριθμό ψήφων με τις εκλογές του 2010, δηλαδή 33% ο Νέβες και 22% η Σίλβα. Ωστόσο, η επανεκλογή της Ντίλμα Ρουσέφ είναι δύσκολη, και πολύ περισσότερο διότι πιθανόν η Μαρίνα Σίλβα να υποστηρίξει ανοιχτά τον Αέσιο Νέβες. Επιπλέον, το Εργατικό Κόμμα είχε μια πολύ σημαντική ήττα στη μεγαλύτερη και σπουδαιότερη οικονομικά πολιτεία, το Σάο Πάουλο, που ήταν και το επίκεντρο των μεγάλων διαδηλώσεων του 2013. Ο υποψήφιος του ΡΤ βγήκε τρίτος με μόλις 16%, ενώ πρώτος με μεγάλο ποσοστό βγήκε για 4η θητεία ο δεξιός Άλκμιν, κατηγορούμενος για πολλά σκάνδαλα και δεύτερος ο επίσης δεξιός Π. Σκαφ... πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχάνων!!
Ένα ενθαρρυντικό στοιχείο των αποτελεσμάτων είναι ο διπλασιασμός των ψήφων και του ποσοστού του αριστερού κόμματος PSOL, με υποψήφια τη Λουσιάνα Τζένρο. Το PSOL πήρε ένα αρκετά σημαντικό 1,5% που σημαίνει παραπάνω από ενάμισι εκατομμύριο ψήφους. Και σ’ αυτή την περίπτωση, δεν πρόκειται απλώς για ευκαιριακούς ψηφοφόρους αλλά για βαθύτερα πεισμένους και ενταγμένους σε κοινωνικούς αγώνες. Παρά την απόσταση από τα μεγάλα κόμματα, είναι το τέταρτο κόμμα στις προεδρικές εκλογές.
Καταδίκης της πολιτικής του PT
Κρίνοντας από την προεκλογική περίοδο, η αδύναμη νίκη του ΡΤ είναι μια καταδίκη της πολιτικής πρακτικής του. Η πολιτική της «οικονομικής ανάπτυξης με κοινωνικές παροχές» της Ρουσέφ δεν διαφέρει και πολύ από «την οικονομική ανάπτυξη χωρίς διαφθορά» των αντιπάλων της. Σε ελεύθερη μετάφραση για νοήμονα όντα, «οικονομική ανάπτυξη» σημαίνει κρατική διευκόλυνση των ακατάσχετων κερδών του κεφαλαίου ενώ «κοινωνικές παροχές» σημαίνει φιλανθρωπίες για τους φτωχούς και χάντρες για τους ιθαγενείς –(Κυριολεκτικά μάλιστα, διότι οι ιθαγενείς έχουν υποστεί αμέτρητες αδικίες από την κυβερνητική πολιτική που δίνει τη γη τους σε κερδοσκόπους). Και η απαλλαγή από τη «διαφθορά», το κύριο σύνθημα της αντιπολίτευσης, δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά απαλλαγή από την ανάγκη κοινωνικών παραχωρήσεων και υπεράσπιση δημόσιων αγαθών. Είναι παραπάνω από βέβαιο ότι μια ενδεχόμενη νίκη του δεξιού κόμματος θα φέρει κατάργηση πολλών κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά και συνέπειες στους γειτονικούς λαούς καθότι η Βραζιλία αποτελεί τοπική «υπερδύναμη».
Η φθορά του ΡΤ συμπαρασύρει αρκετές από τις διεκδικήσεις και τις ιδέες των κινημάτων για κοινωνική δικαιοσύνη. Με τη βοήθεια των μονοπωλίων της ενημέρωσης, παραδόθηκαν στη δημόσια χλεύη αξίες και διεκδικήσεις για κοινωνική ισότητα, αντιρατσιστικά, ιθαγενικά και περιβαλλοντικά αιτήματα που θεωρούνται ως «διαφθορά» και «σπατάλες». Γελοιοποιώντας τα ψίχουλα που δίνει στους φτωχούς η κυβέρνηση με το «επίδομα οικογένειας» αποσπάστηκε η προσοχή των εκλογέων από τα τεράστια «επιδόματα» σε τραπεζίτες, βιομηχάνους και εξαγωγείς. Εφαρμόστηκε και στη Βραζιλία, μάλλον επιτυχώς, η γραμμή των μίντια για την αναζήτηση προσώπων «μη πολιτικών» που θα κατευνάζουν τη γενική κατακραυγή κατά των «πολιτικών» αλλά θα εφαρμόζουν πειθαρχικά τη δική τους πολιτική. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα τα δυο-τρία μονοπώλια της ενημέρωσης «φούσκωσαν» την υποψήφια των Ευαγγελιστών Μαρίνα Σίλβα, για να αποσπάσουν ψήφους από την Ρουσέφ και μετά με την ίδια ταχύτητα την «άδειασαν». Το πρόγραμμα της Μαρίνα Σίλβα περιλάμβανε από ιδιωτικοποιήσεις μέχρι τη διάλυση της Μερκοσούρ και των συμμαχιών με τις γειτονικές χώρες της ηπείρου. Τα φούμαρα περί προστασίας του περιβάλλοντος κατέρρεαν και μόνο από την καταστροφική διαγωγή της Μαρίνας Σίλβα ως υπουργού Περιβάλλοντος σε παλαιότερη κυβέρνηση του ΡΤ αλλά και τις ίδιες τις αντιφάσεις τους. Επιπλέον, η Μαρίνα Σίλβα ήταν απούσα από την νεολαϊίστικη εξέγερση του 2013 γι’ αυτό και δεν την πίστεψαν περισσότεροι απ’ όσους την εμπιστεύτηκαν το 2010.
Η λήξη του «προοδευτισμού» ;
Μόνο οι αριθμοί των εκλογών όμως δεν λένε πολλά, αν δεν πάρουμε υπόψη ότι τον Ιούνιο του 2013 έγινε μια έκρηξη στους δρόμους της Βραζιλίας, τεράστιες διαδηλώσεις παντού, και προπαντός στο Σάο Πάουλο, όπου τώρα το ΡΤ είχε τη μεγαλύτερη ήττα. Τον Ιούνιο του 2013 εκατομμύρια άνθρωποι, με αφορμή τις τιμές των αστικών συγκοινωνιών, διεκδίκησαν συνολικά το δικαίωμα να έχουν λόγο στη διακυβέρνηση, στην πολιτική. Έχει ενδιαφέρον να μελετήσουμε την άποψη του Raul Zibechi, σχολιαστή στην αριστερή εφημερίδα «Μπρέτσα» της Ουρουγουάης και συγγραφέα του βιβλίου Η υπερδύναμη Βραζιλία. Ο συγγραφέας, θεωρεί ότι ο κύκλος των προοδευτικών κινημάτων και κυβερνήσεων - που ο ίδιος ονομάζει «Προοδευτισμό» στη Λατινική Αμερική και τον ορίζει ως «μια περίοδο αντίστασης και αναζήτησης εναλλακτικών στον νεοφιλελευθερισμό από τις κοινωνίες σε κίνηση»- άρχισε το Φεβρουάριο του 1989 με την λαϊκή εξέγερση στο Καράκας και «ίσως να έχει ήδη λήξει τον Ιούνιο του 2013 με τις μαζικές διαδηλώσεις στη Βραζιλία». Ο Zibechi περιγράφει εξαιρετικά τα αποτελέσματα και τα όρια αυτής της περιόδου: «Ο προοδευτισμός βελτίωσε την κατάσταση των φτωχών, αλλά χωρίς να τους ρωτήσει, και παράλληλα τους εμπόδισε να γίνουν συλλογικά υποκείμενα, μέσω των κοινωνικών πολιτικών. Οι καταπιεσμένοι αποτελούν το αντικείμενο πολιτικών στο σχεδιασμό των οποίων οι ίδιοι δεν συμμετέχουν. Υπήρξε εμφανής βελτίωση της κατάστασης των πιο φτωχών, παρότι η βελτίωση δεν πρέπει να αποδίδεται αποκλειστικά στις κυβερνήσεις, αλλά επίσης υπήρξε ένας κύκλος ανόδου της τιμής των πρώτων υλών διεθνούς χρηματιστηριακής αξίας, (commodities), που εξάγουν όλες οι χώρες της περιοχής. Η αύξηση των εξαγωγών παρείχε τους πόρους για το λάδωμα των μηχανισμών της κοινωνικής πολιτικής. Η κοινωνική πολιτική μέσω των μηχανισμών της αγοράς έχει δύο όρια. Εξαρτάται από τη διαρκή βελτίωση των μακροοικονομικών δεικτών ώστε να υπάρχουν απαραίτητοι πόροι για να διανεμηθούν και δεν αγγίζει καθόλου τη δομή της ιδιοκτησίας ούτε τα κέρδη. Χωρίς βαθιές μεταρρυθμίσεις, χωρίς την αγροτική και τη φορολογική μεταρρύθμιση καταρχάς, δεν υπάρχουν αλλαγές μακράς διαρκείας στη δομή των κοινωνικών τάξεων. Από την άλλη, όταν οι φτωχοί άρχισαν να καταναλώνουν και να κινούνται έξω από τις γειτονιές-γκέτο τους, βρήκαν μπροστά τους άθλιες συγκοινωνίες, άθλια Υγεία και Παιδεία, δηλαδή μια κοινωνία με βαθύτατη ανισότητα».
Ο δεύτερος γύρος
Στις 25 Οκτωβρίου διεξάγεται ο δεύτερος γύρος των εκλογών που είναι πολύ αμφίρροπος λόγω του μεγάλου ποσοστού του τρίτου κόμματος. Μάλλον πρέπει να συμφωνήσουμε με τον Raul Zibechi ότι τώρα «αρχίζει μια περίοδος μεγάλης αστάθειας όπου οι πρωταγωνιστές θα είναι τα λαϊκά στρώματα», ωστόσο ας διατηρήσουμε προς το παρόν μια αμφιβολία για το προς τα πού θα κατευθυνθεί η νέα μαζική είσοδος επί σκηνής των καταπιεσμένων, διότι δεν είναι ορατή κάποια εναλλακτική, μια πολιτική έκφραση αυτής της κίνησης.
Κρίτων Ηλιόπουλος
Nenhum comentário:
Postar um comentário