Βαλκανικό το μέλλον της Βολιβίας;

Η λέξη εθνοκάθαρση εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο πολιτικό λεξιλόγιο της Λατινικής Αμερικής, λίγο πριν από το δημοψήφισμα της 4ης Μαΐου που οργάνωσε η κυβέρνηση της περιφέρειας Σάντα Κρους, στη Βολιβία, για να διεκδικήσει ‘αυτονομία,’ που σημαίνει απόλυτο έλεγχο της οικονομίας, των φυσικών πόρων και των δυνάμεων ασφάλειας.

Η ‘αυτονομία’ κέρδισε περίπου το 83% με 35% αποχή και μέσα σε κλίμα συγκρούσεων. Οι περισσότεροι ψηφοφόροι δήλωναν ότι δεν διάβασαν το πολυσέλιδο κείμενο του καταστατικού χάρτη που ενέκριναν, αλλά υποστήριζαν τη ‘λευκή’ ηγεσία της πλούσιας αυτής επαρχίας στη μάχη κατά των ‘ιθαγενών’ που ανέβασαν στην εξουσία τον συνδικαλιστή Έβο Μοράλες. Τα ρατσιστικά συνθήματα του τύπου «έξω οι ινδιάνοι από τη Σάντα Κρους» έδωσαν τον τόνο. Ωστόσο υπήρξαν ισχυρές αντιδράσεις στο δημοψήφισμα που δεν τις περίμεναν οι οργανωτές.

Τις επόμενες βδομάδες άλλες τρεις περιφέρειες θα κάνουν αντίστοιχα δημοψηφίσματα για να δημιουργήσουν τη λεγόμενη «δημοκρατία της ημισελήνου». Τα τέσσερα διαμερίσματα περιλαμβάνουν τα δύο τρίτα του εδάφους της Βολιβίας, το ένα τρίτο του πληθυσμού και το εξήντα τα εκατό του εθνικού εισοδήματος. Τα νούμερα δίνουν μια ιδέα για το πρόβλημα, μεγάλες εκτάσεις σε λίγα χέρια που συγκεντρώνουν τον περισσότερο πλούτο.

Η Βολιβία στα δύο.

Όταν ανέλαβε πρόεδρος ο Μοράλες οι Η.Π.Α έστειλαν πρέσβη στη Βολιβία τον Philip Goldberg. Ήρθε κατευθείαν από το Κόσοβο και όπως φαίνεται στο βιογραφικό του στην ηλεκτρονική σελίδα της πρεσβείας, απόκτησε μεγάλη εμπειρία στα ‘εθνικά ζητήματα’ στην πρώην-Γιουγκοσλαβία. Λίγο αργότερα, Κροάτες επιχειρηματίες στη Σάντα Κρούζ με επικεφαλής τον Μπράνκο Μαρίνκοβιτς δημιούργησαν το κίνημα του «Έθνους Κάμπα» ενάντια στους «Κόγιας» όπως αποκαλούν τους μη λευκούς κατοίκους της Βολιβίας. Στη 17^η σύνοδο Αμερικανικών κρατών, ο Μοράλες έδειξε φωτογραφίες του πρέσβη δίπλα σε Κολομβιάνους παραστρατιωτικούς. Επανειλημμένως ο Μοράλες κατάγγειλε ότι οι Η.Π.Α υποκινούν την ανατροπή του. Ταυτόχρονα, η δεξιά αντιπολίτευση κατηγορεί τον Κάστρο και τον Τσάβες ότι υποκινούν και χρηματοδοτούν την πολιτική του Μοράλες.

Πέρα από πρακτορολογία και ξένες ‘σκοτεινές δυνάμεις’, διαπιστώνουμε ότι ο διχασμός είναι υπαρκτός χωρίς υποκινητές και οι βαθιές διαφορές είναι ταξικές. Είναι όμως συνάμα και φυλετικές, αφού το 30% των πλουσίων είναι «λευκοί» ενώ το 70% των φτωχών είναι ‘ινδιάνοι’ (Οι «τσόλος» ή «κόγιας» όπως τους αποκαλούν υποτιμητικά). Και η κυβέρνηση Μοράλες, παρόλο που μπορεί να κατηγορηθεί ως υποχωρητική στην ολιγαρχία, δεν είναι καθόλου ανεκτή σ’ όσους -αιώνες τώρα- απομυζούν τεράστια πλούτη από το έδαφος, το υπέδαφος και τους εργάτες της Βολιβίας.

Αντίθετα με άλλες κυβερνήσεις που χαρακτηρίζονται αριστερές στη Λατινική Αμερική, η προεδρία Μοράλες δεν προέκυψε από καμία μεταρρυθμιστική πτέρυγα της άρχουσας τάξης, ούτε από καμία τάση εκσυγχρονισμού του συστήματος. Ήταν αποτέλεσμα συντριπτικού εργατικού κινήματος και αλλεπάλληλων εξεγέρσεων των πιο φτωχών στρωμάτων, των ιθαγενών και των αγροτών, που γκρέμισαν κακήν- κακώς τον πρόεδρο Λοσάδα, μέσα σε εκρήξεις δυναμίτη των μεταλλωρύχων. Σήμερα η κυβέρνηση Μοράλες ζητά από τις ΗΠΑ την έκδοσή του Λοσάδα για να δικαστεί για τους έντεκα νεκρούς της εξέγερσης και για καταχρήσεις στις προσωπικές του επιχειρήσεις.

Οι αλλαγές Μοράλες

Η πρώτη απόφαση ήταν να μειώσει τον προεδρικό μισθό στο ύψος του μισθού κάθε δημόσιου υπαλλήλου. Αμέσως μετά προχώρησε σε μια ήπια διαδικασία εθνικοποίησης των φυσικών πόρων, ανεβάζοντας τα κρατικά έσοδα. Ωστόσο μόνο το 82% των εσόδων από το φυσικό αέριο θα πηγαίνει στο κράτος ενώ οι πολυεθνικές θα κρατούν το 18%. Τώρα προχωράει, επίσης με ήπια και αργά βήματα, στην κρατικοποίηση των εταιρειών τηλεφωνίας, ηλεκτρισμού και ορισμένων εκμεταλλεύσεων φυσικού αερίου. Η διαδικασία κρατικοποίησης που επιλέγει είναι ο έλεγχος μέσω της πλειοψηφίας των μετοχών. Ταυτόχρονα προχωράει και σε ένα είδος αναδιανομής της γης που ονομάζεται «Εξυγίανση», κατά των μεγαλογαιοκτημόνων που άλλοτε είχαν ζάχαρη, αργότερα καουτσούκ και τώρα σόγια. Οι λεγόμενοι «Βαρόνοι της Σόγιας» πρωταγωνιστούν σήμερα στο κίνημα της «αυτονομίας». Πρόσφατα έγιναν σοβαρά επεισόδια στην περιοχή Παραπετί, όπου γαιοκτήμονες έχουν τους ιθαγενείς γουαρανί σαν σκλάβους, χωρίς μισθό, χωρίς ωράριο, χωρίς κανένα δικαίωμα. Όταν αντιπροσωπεία της κυβέρνησης επιχείρησε να εφαρμόσει τους νόμους της «Εξυγίανσης της Γης» αντιμετώπισε κανονικό πόλεμο με πυροβόλα όπλα.

Η Συντακτική

Μετά την εθνικοποίηση του αερίου, το δεύτερο ζητούμενο της κυβέρνησης Μοράλες ήταν η Συντακτική Συνέλευση για νέο σύνταγμα. Όταν επιτέλους συγκλήθηκε, περιλάμβανε όλη την αποικιοκρατική παλιά πολιτική τάξη και απέκλειε ουσιαστικά τα περισσότερα κοινωνικά κινήματα που στήριξαν τη προεδρία Μοράλες, όπως τις συνοικιακές οργανώσεις του Ελ Άλτο, της εργατούπολης της Λα Πας. Επόμενο είναι, ο Χούλιο Μαμάνι από την Εργατική Ομοσπονδία του Ελ Άλτο, να χαρακτηρίζει την κυβέρνηση Μοράλες ως «Αστική κυβέρνηση με πόντσο»(ιθαγενική κάπα).

Μολαταύτα, και μόνο το ‘πόντσο’ ξεσήκωσε φοβερό μίσος και μεγάλες διαδηλώσεις στη Σούκρε για να εμποδίσουν τη Συντακτική. Οι διαδηλωτές επιτίθονταν στα αστυνομικά τμήματα και στους ιθαγενείς βουλευτές. Ο Μοράλες έκανε πάλι κάτι πρωτάκουστο. Απέσυρε από την πόλη ΟΛΗ την αστυνομία για να σταματήσουν τα επεισόδια όπου σκοτώθηκαν τρία άτομα. Η Συντακτική μετακόμισε σε άλλη πόλη και με περιφρούρηση των συνδικάτων ψήφισε το νέο σύνταγμα, το οποίο ουσιαστικά δεν αλλάζει τίποτα εκτός από μερικές διατυπώσεις για την πολυπολιτισμικότητα της Βολιβίας και αμυδρές αλλαγές.

8-5-2008 Kriton Iliopoulos

Με το αυτονομιστικό κίνημα οι κατέχοντες της Βολιβίας εκβιάζουν, ώσπου να ρίξουν τον Μοράλες. Άλλωστε, πάντα η μεταμόρφωση των ταξικών διαφορών σε ‘εθνικές’ είναι η καλύτερη λύση για τη συσπείρωση των αδικημένων υπό την ηγεσία των συμπατριωτών αφεντικών τους. Πάντως, θα ήταν εφιαλτικό ένα κράτος τύπου Ισραήλ, στην καρδιά της Λατινικής Αμερικής.